Âm ngữ trị liệu là gì?
Âm ngữ trị liệu nói chung là một ngành có cơ sở lý luận, phát triển dựa trên y học chứng cứ và được Quốc tế công nhận, là phương pháp được sử dụng để chẩn đoán, giải quyết và góp phần cải thiện đáng kể chất lượng sống của những người bị rối loạn về giao tiếp, về nuốt.
Âm ngữ trị liệu nhi khoa giúp trẻ hình thành và phát triển các kỹ năng ngôn ngữ thông qua việc tương tác một-một, trong nhóm nhỏ hoặc trong lớp học. Cụ thể hơn, âm ngữ trị liệu có thể giúp xử lý các vấn đề về:
- Phát âm: Chậm nói, nói không rõ ràng, gặp nhiều lỗi khi phát âm.
- Độ trôi chảy: Không nói được trôi chảy như nói lắp.
- Độ vang của giọng nói: Các vấn đề về âm lượng, độ cao và chất lượng âm thanh khi nói.
- Miệng: Gặp khó khăn khi ăn, nuốt và hay chảy nhiều nước dãi.
Phương pháp này cũng góp phần điều trị các chứng rối loạn ngôn ngữ diễn đạt (khó diễn đạt những gì mình muốn nói), rối loạn ngôn ngữ tiếp nhận (khó hiểu những gì mình nghe), và vấn đề về ngữ dụng học (khó khăn trong việc sử dụng ngôn ngữ phù hợp với các hoàn cảnh xã hội).
Âm ngữ trị liệu bao gồm những gì?
Có nhiều liệu pháp khác nhau, các bác sĩ sẽ áp dụng tùy vào tình trạng bệnh của mỗi trẻ. Những liệu pháp này bao gồm:
- Huấn luyện Kỹ năng giao tiếp sớm: kỹ năng tập trung, kỹ năng bắt chước-
lần lượt, kỹ năng giao tiếp không lời (bằng cử chỉ, tranh ảnh,…), kỹ năng chơi đùa, kỹ năng xã hội,…
- Huấn luyện Kỹ năng ngôn ngữ: gồm ngôn ngữ hiểu và ngôn ngữ diễn đạt.
Ngoài ra, những trường hợp trẻ có hành vi gây ảnh hưởng đến bản thân và người khác nổi trội, bác sĩ sẽ có sự tư vấn và điều trị can thiệp hành vi phù hợp. Một số phương pháp khác như trị liệu nhóm, trị liệu bằng âm nhạc hay Hoạt động trị liệu cũng sẽ được hướng dẫn và áp dụng tùy từng trường hợp.
Những lợi ích của âm ngữ trị liệu?
Âm ngữ trị liệu giúp trẻ học cách nói rõ ràng hơn, từ đó, trẻ tự tin hơn, bớt cáu kỉnh khi giao tiếp. Vì vậy, phương pháp này đem lại nhiều lợi ích về mặt cảm xúc và xã hội cho trẻ, giúp trẻ sẽ học tập tốt hơn sau này.
Đối với những trẻ gặp vấn đề với việc đọc (ví dụ như chứng khó đọc), âm ngữ trị liệu giúp trẻ cải thiện kỹ năng nghe và phân biệt các âm cụ thể trong một từ. Nhờ đó, kỹ năng đọc hiểu của trẻ sẽ được cải thiện và trẻ sẽ thích đọc hơn.
Âm ngữ trị liệu đặc biệt có ích nếu trẻ được làm quen từ sớm. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng, 70% trẻ dưới 6 tuổi gặp vấn đề về ngôn ngữ có tiến bộ rõ rệt sau khi trải qua quá trình trị liệu ngôn ngữ này.
Vai trò của trị liệu ngôn ngữ cho trẻ tự kỷ
Một trong những dấu hiệu dễ nhận biết của trẻ tự kỷ là chậm nói và rối loạn ngôn ngữ. Riêng trẻ mắc hội chứng Asperger vẫn có thể nói chuyện đơn giản nhưng ngôn ngữ còn rất hạn chế, chưa thể diễn đạt được thông tin. Điều này khiến trẻ khó tiếp nhận giao tiếp, truyền đạt ý tưởng hoặc tiếp nhận thông tin từ người khác. Khi cha mẹ không thể hiểu người khác muốn gì, cha mẹ cũng rất khó dạy con học ở trường hay các kỹ năng xã hội cần thiết khác.
Theo các bác sĩ, việc truyền đạt những chỉ dẫn để trẻ biết nói trong giai đoạn đầu sẽ tác động rất tốt đến tương lai của trẻ. Vì vậy, các phương pháp trị liệu ngôn ngữ cho trẻ tự kỷ hầu như sẽ luôn được áp dụng đầu tiên khi điều trị cho những người mắc hội chứng này. Việc áp dụng các phương pháp này cần được chú trọng hơn, điều trị theo lịch trình với bác sĩ chuyên khoa thường sẽ mang lại nhiều kết quả tốt cho trẻ.
Mục tiêu chính của trị liệu ngôn ngữ cho trẻ tự kỷ là tăng cường khả năng giao tiếp, tương tác xã hội và giao tiếp. Khi bé đã bộc lộ rõ ý mình, hiểu người khác nói gì thì cũng dần dần nâng cao nhận thức, hạn chế xảy ra tình trạng kích động hoặc la hét quá mức. Thống kê cho thấy, trẻ em được trị liệu ngôn ngữ khi còn nhỏ có khả năng hòa nhập cộng đồng tốt hơn, có thể nâng cao tính độc lập và tự chăm sóc bản thân khi trưởng thành.
Thời điểm bắt đầu trị liệu ngôn ngữ cho trẻ tự kỷ là từ 12 đến 36 tháng tuổi, nói chung là càng sớm càng tốt. Việc điều trị có thể kéo dài vài tháng hoặc vài năm tùy thuộc vào mức độ giao tiếp và khả năng tiếp thu của trẻ. Gia đình nên đưa trẻ đến các cơ sở chuyên khoa dành cho trẻ tự kỷ để được chăm sóc và điều trị phù hợp nhất.